erio pisze:
możesz rozwinąć temat ?
minusy biopaliwa opartego na etanolu są dokłądnie opisane na podanej powyżej stronie roadlook.pl
Polityka - nr 6 (2591) z dnia 10-02-2007; s. 40
Rynek
Podwyżki napędzane biopaliwem
Winą za szybki wzrost cen zboża, a w ślad za nim pieczywa, obarczamy ubiegłoroczną suszę. Ale to tylko przygrywka. Wkrótce cała żywność może podrożeć, a spowoduje to lobby biopaliwowe.
Joanna Solska
Interes na produkcji biopaliw zwietrzyli już wszyscy. Inwestuje w to Jerzy Starak (Elstar Oils), Aleksander Gudzowaty (Polmos Wrocław) i Zbigniew Komorowski (Polskie Młyny). Bardzo zaangażowali się w budowę instalacji obaj potentaci paliwowi – Lotos oraz PKN Orlen. Jak to się ma do cen chleba czy wieprzowiny?
Paliwo ekologiczne ma powstawać z rzepaku (dolewka do oleju napędowego), zboża oraz buraków cukrowych. To znaczy, że popyt na te płody ogromnie wzrośnie. Jeśli policzyć, ile rzepaku potrzebować będą w Polsce wytwórcy biodiesla, okazuje się, że jest to ilość przekraczająca połowę rocznych zbiorów. W całej Unii już teraz rzepaku brakuje. Co będzie, gdy popyt gwałtownie się zwiększy? Łatwo przewidzieć – wzrosną ceny. Podobnie będzie ze zbożem.
Susza pokazała, jak może to wyglądać. GUS szacuje, że zbiory zbóż były o 20–30 proc. niższe, ale – jak widać – ceny idą w górę w tempie, które zadziwia. – Bo rolnicy ten deficyt pogłębiają, nie chcą sprzedawać zboża. Liczą, że jeszcze bardziej zdrożeje – przypuszcza Adam Tański, prezes należących do Zbigniewa Komorowskiego Polskich Młynów. Jeszcze niedawno pszenica kosztowała 500 zł za tonę, dziś dochodzi do 700 zł.
Unijne mechanizmy interwencji na rynku rolnym mają chronić zarówno interesy rolników, jak i konsumentów. Okazuje się jednak, że rolników chronią bardziej, w każdym razie u nas. Może dlatego, że te narzędzia ma w swoim ręku minister rolnictwa. Może ich użyć wcześniej, później albo wcale. – Już było wiadomo, że susza zniszczy zbiory, a my ciągle sprzedawaliśmy ziarno z zapasów za granicę – przypomina Tański. Ostatnie partie wyjeżdżały z kraju jeszcze w październiku.
Wiadomo, że unijne procedury muszą potrwać. Że zanim otrzyma się zgodę z Brukseli na sprzedaż rezerw z magazynów Agencji Rynku Rolnego, upłynie trochę czasu. Żeby chronić konsumentów przed nadmiernym wzrostem cen, trzeba by się o tę zgodę zwracać jak najwcześniej. Wiadomo jednak, że Andrzej Lepper reprezentuje raczej interesy wielkich gospodarstw zbożowych, a każdy dzień jego namysłu to wyższe ceny. I to dziś właśnie przerabiamy.
Właściciele młynów czekają, czy rząd podejmie decyzję, by część zbożowych rezerw rzuciła na rynek Agencja Rezerw Materiałowych, także posiadająca sporo zbóż w swoich magazynach. Rzuci, nie rzuci? Od tego też zależą ceny chleba. Ale nie tylko chleba. Gwałtowna podwyżka cen zboża paszowego – na ten cel przeznacza się u nas aż 80 proc. zbiorów – zapędziła do narożnika hodowców trzody chlewnej. Mamy akurat świńską górkę, czyli nadpodaż wieprzowiny, więc jej ceny są bardzo niskie. Pasze dla zwierząt zdrożały, więc hodowcy nie wychodzą na swoje, a za kilka miesięcy to my, konsumenci, zdziwimy się przy kasie, kupując kotlety czy szynkę. To dlatego hodowcy mają dziś pretensje do ministra rolnictwa. Jego dbałość o interes producentów zbóż (około 3 proc. gospodarstw rolnych, ale tych największych) mocno bije po kieszeni hodowców zwierząt (a tych wśród rolników jest najwięcej). Potem uderzy w nas.
Rolnicy wywalczyli, że część mięsa skupi od nich rząd. Zgodnie z prawem unijnym, rząd nie ma prawa prowadzić skupu interwencyjnego na rynku wieprzowiny. Więc się to prawo naciąga, tłumacząc Brukseli, że to nie interwencja, tylko wymiana rezerw strategicznych.
Była górka, będzie dołek
Dlaczego tegoroczna susza zrobiła na naszym rynku aż tyle zamieszania? Przecież Unia od lat gromadzi nadwyżki zboża i nadarzyła się świetna okazja, żeby je nieco zmniejszyć. To wszystko prawda. Dlaczego więc również w Unii ziarno drożeje? Nasze firmy, sprowadzając zboże np. z Niemiec, płacą za nie coraz więcej. Na Węgrzech z kolei brak... kolei, a u nas – dróg. Wagonami ziarno przyjeżdżałoby do Polski o wiele sprawniej niż ciężarówkami. Problemy logistyczne też przekładają się na cenę.
Wiele wskazuje na to, że unijne kłopoty z nadwyżkami żywności zaczynają się obracać w swoje przeciwieństwo, czyli w niedobory zboża. W sztuczny sposób zwiększono bowiem popyt. Prócz konsumentów żywności, z roku na rok ograniczających m.in. spożycie pieczywa, niemal w całej Europie w kolejkę po płody rolne ustawia się teraz przemysł biopaliw. Większy popyt przy ograniczonej ilości dobrej ziemi to najlepsza gwarancja, że ceny pójdą w górę. Europejskie lobby rolne triumfuje, a konsumenci, zwłaszcza w Polsce, jeszcze nie zdają sobie sprawy, co ich czeka. Na razie przecież UE nie osiągnęła nawet zakładanych na 2005 r. 2-proc. dolewek do biopaliwa (my dolewamy 0,5 proc.). A ciągle nie rezygnuje z ambitnych planów, by w 2020 r. udział biopaliw w rynku wynosił aż 10 proc. To rewolucja. Nie tyle na rynku paliw, co w budżetach konsumentów. Zwłaszcza krajów biedniejszych, takich jak Polska, gdzie udział żywności w wydatkach jest najwyższy, wynosi 27 proc.
Bruksela zdaje sobie z tego sprawę. Komisja Europejska zanalizowała dwa warianty rozwoju rynku biopaliw. W jednym zakłada ich 7-proc. udział w rynku, w drugim – 14-proc. W tym drugim, bardziej niekorzystnym dla konsumentów, należy się spodziewać znacznego wzrostu cen żywności. – KE zakłada, że na przykład średnie europejskie ceny zboża wzrosną o 6 proc., rzepaku – o 13 proc., soi – o 54 proc. – mówi Robert Gmyrek, odpowiedzialny za produkcję biopaliw w Orlenie, jednocześnie prezes Polskiej Platformy Biopaliw. – W Polsce, gdzie ceny żywności ciągle są sporo niższe od europejskich, podwyżki byłyby bardziej gwałtowne – przyznaje Andrzej Kowalski, szef Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – skoro jedna susza narobiła nam aż takich kłopotów.
Sam brak opadów nie ruszyłby jednak cen zboża w górę. Wielkie fabryki bioetanolu powstały we Francji i Hiszpanii, kolejną budują Czesi. Do tej pory kupowaliśmy w razie potrzeby zboże u nich. – Teraz Czesi szukają kontrahentów u nas – twierdzi Adam Tański. Polskie Młyny także chcą na biopaliwie zarabiać. Popyt na zboże rośnie.
Mamy już pierwsze ofiary biopaliw – to Polmosy. Za podstawowy półprodukt do produkcji wódki (surówkę spirytusową) płacą już około 30 proc. więcej. Nie mogą sobie odbić na cenie, bo przemytnicy tylko na to czekają. Płaczą więc, że mają coraz gorsze wyniki finansowe, a właściciele gorzelni się cieszą. Nawet gdyby producenci wódki splajtowali – co raczej trudno sobie wyobrazić – surówkę z pocałowaniem ręki kupią wytwórcy bioetanolu.
Było taniej, będzie drożej
Gdyby o popycie na biopaliwa decydował rynek, czyli użytkownicy samochodów, tej sztucznej kolejki po surowce rolne po prostu by nie było. Biopaliwa nie są bowiem konkurencyjne wobec paliw tradycyjnych. Pomijając jakość (do której wielu ekspertów ma poważne zastrzeżenia) ich produkcja jest dużo droższa. Gdyby nie politycy, problemu by więc nie było. Ale to oni twarde, lecz czytelne prawa rynku postanowili zagłuszyć zwolnieniami podatkowymi. Powody lansowania ekologicznego paliwa są trzy: biopaliwa sztucznie zwiększając popyt na surowce rolne, gwarantują wzrost dochodów rolników. Drugi powód to chęć ochrony środowiska naturalnego. Trzeci – dążenie do częściowego uniezależnienia się od importu ropy. Jak się dobrze przyjrzeć, to żadnego z tych celów możemy nie osiągnąć. Pewne jest natomiast, że za eksperymenty zapłacą konsumenci.
Od początku roku lobby biopaliwowe, mocno wspierane przez wicepremiera Leppera, ostro naciera na Zytę Gilowską. Powodem natarcia jest zmniejszenie przez Ministerstwo Finansów ulg podatkowych dla producentów biopaliw. Lobby biopaliwowe alarmuje, że ulgi są zbyt małe i produkcja zarówno biodiesla (dolewka do ON) jak bioetanolu (dolewanego do benzyny) stanie się nieopłacalna.
Mówiąc w skrócie, rachunek wygląda tak – każdy litr benzyny oraz ON obłożony jest akcyzą. W przypadku benzyny jest to 1,50 zł, ON – około 1 zł. Paliwo tradycyjne jest jednym z największych źródeł dochodu dla budżetu. Ponieważ bio jest droższe i ludzie by go nie kupowali, fiskus nie będzie na nim zarabiał. W przypadku bioetanolu ulga jest więc równa całej akcyzie. Przy ON akcyza ma być bardzo niewielka. Lobby biopaliwowe uznaje, że to za mało! Fiskus powinien im jeszcze dołożyć.
Wynik batalii dwóch wicepremierów jest istotny nie tylko dla producentów biopaliw. Najważniejszy, tak naprawdę, jest dla nas, konsumentów. Tym razem bowiem, co ministrowi finansów rzadko się zdarza, jest on naszym sojusznikiem. Im bowiem ulga w akcyzie dla biopaliw będzie mniejsza, tym mniej zdrożeje żywność. I odwrotnie. Im więcej jako podatnicy podarujemy producentom paliw ekologicznych, tym drożej zapłacimy za chleb, mięso czy olej.
– Wyższe ulgi spowodują, że producenci gotowi będą więcej zapłacić za rzepak, zboże czy kukurydzę – tłumaczy prof. Katarzyna Duczkowska-Małysz z SGH. – Podbiją tym samym ceny na rynku. Młynarze czy hodowcy mięsa za ten sam surowiec będą musieli zapłacić więcej. Dlatego Bruksela nie zezwala, żeby ulgi w akcyzie były większe od samej akcyzy. To zrujnowałoby prawdziwą konkurencję.
A co by się stało, gdyby ulgi były mniejsze? Producenci grożą, że zrezygnują z biopaliw i prawdę mówiąc z punktu widzenia konsumentów byłoby to najlepsze. – Tak się jednak nie stanie – zapewnia prof. Duczkowska-Małysz. Jest pewne, że lobby biopaliwowe zamiast podbijać sobie wzajemnie cenę za rzepak czy zboże, będzie wolało kupić je z innych krajów. Robert Gmyrek z Orlenu dopuszcza możliwość kupowania oleju palmowego w Malezji czy zboża na Ukrainie. Inni także po cichu liczą na te surowce. Jakoś obejdą przepisy, nakazujące im 75 proc. surowców kontraktować w kraju.
Był entuzjazm, są wątpliwości
Andrzej Szcześniak, ekspert rynku paliwowego, uważa, że forsowanie przez Brukselę coraz większej produkcji biopaliw staje się szkodliwe dla tych, którzy za to płacą. Możliwe są bowiem dwa scenariusze. W pierwszym unijni producenci biopaliw będą bazować na surowcach własnych, co grozi poważnym wzrostem cen. Grozi też degradacją naszego środowiska naturalnego, ponieważ kiepskie gleby w Polsce będą wymagać coraz bardziej intensywnych metod uprawy, albo kupowaniem drogich surowców z innych krajów.
W scenariuszu drugim, który przewiduje prof. Duczkowska-Małysz, lobby biopaliwowe od początku będzie korzystać z tańszych surowców z krajów słabo rozwiniętych. Dzięki temu żywność na rynku unijnym nie będzie drożała tak szybko. Ale i taki rozwój wydarzeń, choć nieco lepszy od poprzedniego, nie napawa optymizmem. Zamiast uniezależnienia nas od importu ropy, uzależnia od importu zboża z Rosji, Ukrainy czy Kazachstanu albo oleju palmowego z Malezji. Z tą tylko różnicą, że za uzależnienie się od innych dostawców płacimy dużo drożej niż za ropę. Dlaczego konsumenci unijni mają swoimi pieniędzmi wspierać tamtejszych rolników?
Także organizacje ekologiczne na biopaliwo patrzą dziś, zdaniem Andrzeja Szczęśniaka, bardziej wstrzemięźliwie niż jeszcze kilka lat temu. – W Malezji masowo wycina się dziś lasy, żeby w tym miejscu sadzić palmy jako surowiec na biopaliwa. Degraduje się środowisko naturalne w jednym rejonie ziemi, żeby je poprawić w innym. A przecież to ta sama planeta – mówi.
Lester Brown, amerykański działacz ekologiczny, opublikował właśnie w Internecie raport, w którym przestrzega przed wzrostem cen żywności, wywołanym przez produkcję biopaliw. Może to doprowadzić do buntu w biednych krajach, takich jak Indonezja, Egipt, Algieria, Nigeria czy Meksyk, które importują dużo zboża. Grozi to niestabilnością polityczną na skalę globalną.
Politycy mogą nas zmusić do stosowania biopaliw i do tego, byśmy za nie coraz więcej płacili. Przy okazji zamiast zmartwienia, co zrobić z nadwyżką żywności, którą kraje UE wyprodukują, lecz nie potrafią przejeść, fundują nam problem o wiele poważniejszy: sztuczny niedobór płodów rolnych i wzrost ich cen. W ten sposób konsumenci najpierw ulgami będą wspierać lobby biopaliwowe, aby ono – za nasze pieniądze – podbijało ceny żywności. Nie dajmy sobie wmówić, że tak jest lepiej.
Joanna Solska
Zarejestruj się
Zaloguj się
Regulamin
Galeria
